شیر فلکه کشویی که با نام شیر آب بند نیز شناخته می شود شیری است که بوسیله بالا بردن یک گردی و یا لبه قائم الزاویه خارج از مسیر جریان باز می شود. ویژگی متمایز شیر فلکه کشویی مسطح بودن سطح آب بندی میان دریچه و نشیمنگاه ها می باشد؛ به همین دلیل شیر فلکه کشویی اغلب وقتی که خط مستقیمی از جریان با حداقل محدودیت مورد نیاز باشد مورد استفاده قرار می گیرد. سطوح دریچه به شکل لبه ای و یا موازی می باشند. شیرهای فلکه کشویی نباید برای تنظیم کردن مقدار جریان مورد استفاده قرار گیرند مگر مدلهایی از آنها که به این منظور طراحی شده اند. هنگام باز کردن شیر فلکه مقدار جریانی که عبور می کند بسیار بیشتر از رفتار خطی است که برحسب درصدی از شیر که باز شده انتظار داریم، است. این بدین معنی است که نرخ جریان با حرکت میله نسبت مستقیم ندارد. همچنین یک بخش باز دریچه شیر را از ارتعاش حاصل از جریان سیال مراقبت می کند.
در اغلب جریانها نزدیک بسته شدن شیر، نسبت بالایی از تغییر در سرعت سیال رخ می دهد که موجب خوردگی دیسک و نشیمنگاه و در صورتی که در جریانهای بالا از شیرفلکه کشویی استفاده شود احتمالا نشتی می شود.عموما شیرهای فلکه کشویی بصورتی طراحی می شوند که کاملا بسته یا باز شوند. در حالت کاملا باز شیرهای فلکه کشویی هیچ کنترلی در راه جریان ندارند و این زیان ناشی از اصطکاک را بسیار کاهش می دهد.
شیرهای فلکه کشویی با هر دو نوع میله بالا رونده و میله بالا نرونده ساخته شده اند. میله های بالا رونده یک نشانه بصری از موقعیت شیر را فراهم می کنند زیرا دریچه و میله بهم متصل هستند و هنگامی که شیر عمل می کند دریچه و میله با هم بالا و پایین می شوند. شیرها با میله های بالا نرونده یک خط کش رزوه شده به قسمت فوقانی انتهای میله برای مشخص شدن موقعیت شیر دارند؛ از این رو دریچه، میله را روی رزوه بالا و پایین می برد بدون اینکه خود میله بالا و پایین رود. شیرهای فلکه کشو.یی با میله ای بالا نرونده در زیرزمین ها و یا هرجایی که فضای عمودی محدود است استفاده می شوند.
درپوش ها یک حصار متراکم برای تنه شیر فراهم می کنند. تنه شیرهای فلکه کشویی یا با یک پیچ به درپوش متصل می شوند و یا خود درپوش مستقیما به تنه پیچ می گردد. حالتی که تنه با پیچ به درپوش متصل می شود ساده تر و با دوام تر است و در فشار بالا آب بندی خود را حفظ می نماید. این نوع برای کاربردهایی که نیاز به معاینه و تمیزکار ی دارند مناسب است و طبیعتا طول عمر شیر را نیز افزایش می دهد. درپوش هایی که مستقیما خودشان پیچ می شوند برای شیرهای بزرگ استفاده می شوند. نوع دیگری از ساختار درپوشها در شیرهای فلکه کشویی درپوش آب بند فشاری است. این ساختار برای فشارهای بیش از M Pa15 ( psi2250) مناسب است. ویژگی منحصر به فرد درباره درپوش آب بند فشاری اتصال کامل تنه و درپوش به یکدیگر است که آب بندی را در فشارهای داخلی در شیر در مقایسه با دیگر ساختارها که فشار داخلی موجب ایجاد تنشی در اتصال درپوش و بدنه می شود، افزایش می دهد.
شیرهای فلکه کشویی ممکن است در انتها لبه دار باشند که مطابق با استاندارد اندازه گیری لبه موافق با خط لوله سوراخ می شوند. شیرهای فلکه کشویی نوعا از چدن سخت، چدن نشکن، فولاد کربنی سخت، مفرغ، برنج، فولاد ضد زنگ، فولاد آلیاژی و فولادهای آهگری شده ساخته می شوند.